«از سرنوشتم و راهی که انتخاب کرده‌ام، راضی هستم و اگر اکنون کسی از من بپرسد چه‌کاره‌ای و در زندگی خود چه کرده‌ای، پاسخ می‌دهم: آموزگار بوده‌ام و معلمی کرده‌ام. اگر کنجکاویِ بیش‌تری نشان دهد، می‌گویم: عدالت‌خواهی و ریاضیات را دوست دارم و به هر دوی آن‌ها عشق می‌ورزم.» ـ سخنی از
زنده‌یاد استاد پرویز شهریاری
ـ بازگویی گفته‌هایی از استاد شهریاری
«کم‌تر جرأت کرده‌ام به دیگران بگویم که از آنچه بوده‌ام و هستم، راضی‌ام. همچون همه‌ی آدم‌ها ضعف‌هایی داشته‌ام، و دچار اشتباه‌هایی شده‌ام؛ خب، این خصلت انسان است، و من از این بابت نه نگرانم و نه پشیمان. همیشه به اعتبار دریافتِ خودم موفقیت را سنجیده‌ام و اندیشیده‌ام. به هر کوچه‌ای که دیده‌ام و پنداشته‌ام که مرا به هدف و آرمانم می‌رساند، وارد شده‌ام، در آن دویده‌ام، و اگر به بن‌بست برخورده‌ام، ماتم نگرفته‌ام و
سرم را به دیوار نکوفته‌ام؛ برگشته‌ام و کوچه‌ی دیگری را آزموده‌ام. زندگی همیشه با روش «آزمایش و خطا» همراه است. این فلسفه‌ی زندگی‌ست. گمان می‌کنم اگر از نو زاده شوم و در همین شرایط باشم، باز هم همان کارهایی را خواهم کرد و همان راه‌هایی را خواهم رفت که تا کنون کرده‌ام و رفته‌ام. من در سراسر زندگی‌ام تنها از راهی رفته‌ام که آن را درست دانسته‌ام.»
(برگرفته از صفحه‌های 60 و 61 کتاب «ستاره‌ی اعداد»، با نام فرعیِ «پرویز شهریاری کیست و چه کرده است؟»، نوشته و گردآورده‌ی سیدعلی صالحی، انتشارات تهران، چاپ نخست: 1369)
ـ معرفی کتاب : «تقارن در جبر»
پدیدآورندگان : و.گ.با لتیانسکی ـ ن.یا.ویلنکین
برگرداننده (از روسی به پارسی) : استاد پرویز شهریاری
ناشر : انتشارات امیرکبیر
چاپ نخست : 1347
چاپ دوم : 1363
قطع و اندازه : رقعی
شمار صفحه‌ها : 400
در چهارمین بخش از زنجیره‌نوشتارهای «سه‌شنبه‌ها با استاد» بیمناسبت ندیدیم یادی کنیم از تنها دو کتابی که در زمینه‌ی «تقارن» (در مفهومِ ریاضیِ آن) به زبان فارسی موجودند: «تقارن در هندسه» و «تقارن در جبر»، از انتشارات مؤسسه‌ی امیرکبیر، که تا کنون چندین بار بازچاپ شده‌اند؛ و «تقارن در جبر»، که سال‌ها از واپسین بازچاپش میگذرد، اینک در بازار نایاب است. این هر دو کتاب از منابع کمک‌درسی کشور شوروی پیشیناند و هر دو را
هم زنده‌یاد استاد پرویز شهریاری ترجمه کرده‌اند.
در کتاب «تقارن در جبر» نشان داده شده است که حتا در زمینه‌ی ریاضیات مقدماتی چه پهنه‌ی گستردهای برای پژوهش و بررسی پیش روی دانش‌پژوهان است. چنان‌که میدانیم، بسیاری از مسألههای به‌ظاهر حل‌ناشدنیِ جبرِ مقدماتی را به یاری مفهوم تقارن می‌توان حل کرد و گاه حتا به جای یک راه‌حل طولانیِ چندصفحهای، می‌توان به یک راهحلِ چندسطری رسید.
میدانیم که برای حل معادلاتِ درجه‌های بالا، شیوه و رابطههای یکسانی وجود ندارد و در دبیرستان‌ها کوشش می‌شود که هر دستگاهی با روش ویژه‌ی خودش حل شود؛ در حالی که کم‌تر می‌توان از تجربه‌ی حلِ یک دستگاه برای حل دستگاه‌های دیگر بهره جُست. از همین رو، این بخش از ریاضیاتِ دبیرستانی به گروه معماها و روش‌های آزاد و ابتکاریِ حلِ آن‌ها میپیوندد.
هدفِ این کتاب، آشنا کردنِ خواننده با یکی از روش‌های کلیِ حل معادلات درجه‌ی بالاست، بی آن که مانند روش حذف، به معادلات درجه‌ی بالاتر برسد. پدیدآورندگان، در پیش‌گفتار کوتاهی که بر کتاب نوشته‌اند، این هدف را این‌گونه توضیح داده‌اند: «حل بسیاری از مسائل مربوط به جبر مقدماتی با بهره‌گیری از تقارنِ کثیرالجمله‌ها، فوق‌العاده ساده می‌شود؛ و در این کتاب، از شیوه‌های به‌کارگیریِ تقارن برای حل دستگاه معادلات، معادلاتِ گنگ،
نابرابری‌ها و... سخن به میان آمده است. همه‌ی این مسائل با روشی یکسان و به یاری عبارت‌های متقارن حل می‌شوند. کتاب می‌تواند همه‌ی کسانی را که خود را برای مسابقه‌ها و رقابت‌های ریاضی آماده می‌کنند، و نیز همه‌ی دوستدارانِ ریاضی را کار آید.»
ـ خاطره‌ای شخصی درباره‌ی کتاب «تقارن در جبر»
سال‌ها پیش من (گردآورنده‌ی «سه‌شنبه‌ها با استاد»: امیریاشار فیلا) نسخه‌ای از چاپ دومِ کتاب «تقارن در جبر» را از جمعه‌بازار کتاب اصفهان یافتم و خریدم؛ و خاطره‌ی آن خرید را در یادداشتی کوتاه در صفحه‌ی نخستِ کتاب، چنین نوشتم:
«این کتاب را امروز در جمعه‌بازار کتاب، از پسر نسبتاً جوانی خریدم که تصور می‌کنم فروشنده‌ی حرفه‌ای نبود؛ چون بساطِ جمع‌وجورش را نه روی میز، که روی زمین و روی یک تکه پارچه گسترده بود. همه‌ی شش ـ هفت کتابی که در بساطش بود، کتاب‌های ریاضی بودند که من تنها یکی ـ دو تای آن‌ها را نداشتم. این کتاب [«تقارن در جبر»] را هم به قیمتی خیلی ارزان‌تر از آنچه رسمِ جمعه‌بازار است، به من فروخت. با خودم فکر می‌کنم اگر نیازِ مبرم به پول
باعث شده بود که او کتاب‌هایش را ـ که معلوم بود آن‌ها را با علاقه به موضوع انتخاب کرده بود ـ به چنین قیمتِ ارزانی بفروشد، او هنگام فروختنِ هر کتاب، چه حالی پیدا می‌کند!
خدای چاره‌ساز خودش به دادِ درماندگان خواهد رسید. ـ یاشار، 22/01/1376»
ـ نوشته‌ای درباره‌ی استاد پرویز شهریاری
«معلمی که تا لحظه‌ی آخر معلم ماند»
نوشته‌ی دکتر علی دادپی
مرگ‌هایی هستند که آن‌ها را به‌عنوان مرگ نمی‌شناسی؛ چون آن که می‌رود، برای تو همیشه بوده و هست؛ در روزهایت جاری‌ست و می‌دانی که زندگی‌اش پایان نیافته، گرچه از جهانِ خاکی و خاک‌گرفته‌ی ما رخت بربسته است. پرویز شهریاری یکی از این آدم‌ها بود؛ معلمی که تا آخرین لحظه معلم ماند و نام خود را در آموزش کشورمان ماندگار کرد.
در دبیرستان، سه جلد کتاب همیشه روی میز من بودند: دو جلد «روش‌های جبر» و یک جلد «مثلثاث پایه». بدون این سه کتاب و تأکید دبیران بر حل مسائل مختلف و زیاد، بعید می‌دانم دیپلم ریاضی را می‌توانستم بگیرم، چه برسد به این که مهندسی بخوانم. کتاب‌ها یک نویسنده داشتند: پرویز شهریاری. از آن به بعد، هر چه را که او نوشته بود، می‌خواندم. من هرگز پرویز شهریاری را از نزدیک ندیدم، ولی یکی از آدم‌هایی بود که زندگی
مرا و هزاران دانش‌آموز دیگر را با نوشته‌هایش شکل داد و به مهارت‌های ما اضافه کرد. بعدها که مجله‌ی «برهان» درآمد، خوشحال بودم که هنوز هست. یادداشت‌هایش را می‌خواندم و لذت می‌بردم؛ آدمی که نشان می‌داد برای ایجاد تغییری ماندگار، لازم نیست بر منصب وزارت یا کرسیِ وکالت تکیه داد. اگر بخواهی، از هر جا که هستی، می‌توانی جهانِ پیرامونت را بهتر کنی.
آدم‌هایی هستند که جامعه‌ی ما به آن‌ها بیش از همه‌ی سیاست‌مداران‌مان مدیون است؛ چون آنچه می‌توانیم باشیم و آنچه را می‌توانیم به سرانجام برسانیم، مدیون ایشان‌ایم. برای این آدم‌ها مجسمه‌ای نخواهند ساخت، ولی نام‌هایشان بر ضمیر دل ما حک‌شده می‌مانند.
روانش شاد و یادش نکو باد، که از جاودانگان است.
پی‌نوشت :
ـ اگر به هر دلیل نوشتار بالا را درهم‌ریخته و نابه‌سامان مشاهده می‌کنید و خواندنش برایتان دشوار است، می‌توانید آن را از روی فایل Word پیوست مطالعه بفرمایید.
بخش‌های پیشینِ زنجیره‌نوشتارهای «سه‌شنبه‌ها با استاد» را در این نشانی‌ها بخوانید :
از آن رو که هدف از آماده‌سازی و انتشار زنجیره‌نوشتارهای «سه‌شنبه‌ها با استاد» زنده نگاه داشتنِ یاد و نام استاد پرویز شهریاری‌ست، نقل و بازنشر همه‌ی بخش‌های این مجموعه‌نوشتار به هر شکل و در هر جا آزاد
است. اگر نامی هم از گردآورنده‌ی مجموعه بُرده شود، موجب سپاس خواهد بود.
