■ نماد و یادمانِ زنده‌ی زندگی ؛ نیکوکاریِ دنباله‌دار بخش عمومی

میانه‌ی اسفندماه است و داستانِ همیشه‌زیبای «نرم‌نرمک می‌رسد اینک بهـار...» و پیچیدنِ آوای گام‌های نوروز ایرانی در گوش‌هایمان، و بوی جان‌بخش و روح‌انگیز و مشک‌فشانش در مشام جان‌هایمان ...

 

 

یکی از بارزترین و فراگیرترین تجربه‌هایی که بیش‌تر ما در ماه اسفند و در آستانه‌ی نوروز آن را بارها آزموده‌ایم و هر سال باز هم می‌آزماییم، نگاهی به کارنامه‌مان در سال کهنه، و برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای سال نو است؛ یک جور حساب‌رسی درونی و خودمانی.

در این حساب و کتاب خودانگیخته در مقدم بهار، گاه لبخندکی می‌زنیم و اندکی رضایت و شادمانی را مزمزه می‌کنیم؛ گاه افسوس می‌خوریم؛ گاه از دست خودمان به تنگ می‌آییم؛ و گاه با یاد عزیزی ازدست‌رفته، «نم اشکی و با خود گفت‌وگویی» ...

یکی از بخش‌های جدانشدنی این آیین درونی هم، بازنگری و رسیدگی به قول‌ها و شرط‌ها و ضرب‌الاجل‌ها و نذرهایی‌ست که در سال کهنه قرار و مدارشان را با خودمان و خدای خودمان گذاشته بودیم؛ و غالباً هم یادمان می‌آید که کوهی از قول‌های وفانکرده و نذرهای ادانکرده داریم ...

 

پیشنهادی دارم :

بیایید امسال بکوشیم حسابمان را تا جایی که می‌شود، صاف کنیم.

امسال همه‌ی نذرهای ادانکرده و دین‌هایی را که از امسال و چند سالِ گذشته بر گردن و به یاد دارید، جمع بزنید؛ از حجم بالایشان نهراسید و هول برتان ندارد؛ آرام باشید، و دست بالا را بگیرید؛ آن‌قدر بالا، که مطمئن شوید هیچ نذر ازقلم‌انداخته یا ادانشده‌ای برایتان نمانده.

اکنون با پروردگار خودتان ـ به هر گونه که در آیینه‌ی تصور شماست ـ قرار تازه‌ای بگذارید:

همه‌ی نذرهایی را که با مصادیق و جزئیاتشان به یاد دارید و تا پایانِ فروردین‌ماه امکانِ ادا کردنشان را دارید، جدا کنید و برنامه‌ای بریزید که تا 45 ـ 50 روز آینده، همه‌ی آن‌ها را ادا کنید.

برای نذرهای باقی‌مانده و آن‌هایی که به‌طور مبهم به یاد می‌آورید، معادل و برابرنهادی منصفانه و درخور، از جنس «درخت‌کاری» تعیین کنید؛ و با خودتان و خدایتان پیمان ببندید که بی‌درنگ و از همین روزهای بهاری، ادا کردنِ این نذر جایگزین را آغاز کنید.

با این کار، هم خیال و وجدان خودمان را بابت نذرهای ادانشده و ازیادرفته آسوده می‌کنیم، هم به شیوه‌ی نیاکانمان «نماد زندگی» را بر جای‌جای این خاک و این زمین برپا می‌داریم، و هم به‌اصطلاح «عمل صالح جاریه» انجام می‌دهیم؛ یعنی نیکوکاریِ دنباله‌دار و گسترش‌یابنده.

 

 

 

 

فراموش نکنیم :

 

ـ درخت یعنی زندگی؛ درخت نماد و یادمانِ زنده‌ی زندگی بر این سیاره و در سراسر جهانِ شناخته‌شده است.

 

 

 

 

ـ ایرانیان از گذشته‌های بسیار دور، با درخت نذر و نیاز خود را ادا می‌کردند. برای مثال، هرگاه نذری داشتند و نیتشان برآورده می‌شد، برای ادای نذرشان سه درخت توت می‌کاشتند.

 

 

 

 

ـ ایرانیان تا همین چند دهه‌ی پیش، به پاس فرزنددار شدن و به یاد عزیزانشان درخت می‌کاشتند.

 

 

 

 

ـ ایرانیانِ کهن به یاد درگذشتگانشان و برای نشان دادنِ تداوم زندگی و حضور معنویِ عزیزان ازدست‌رفته‌شان، و نیز برای بخشودگی گناهانِ احتمالیِ آن عزیزانِ درگذشته، درخت می‌کاشتند.

 

 

 

 

ـ «درخت» تنها یک واژه نیست؛ همه‌ی معانی و جلوه‌های زندگی را در خود دارد : ما هوایی را که در آن نفس می‌کشیم، از هستی درختان داریم. تنها 3درصد از آب‌های کره‌ی زمین
آب شیرین است و تنها همین 3درصد آب شیرین آبی‌ست که آدم‌ها و گیاهان و جانوران می‌توانند از آن بهره بجویند؛ و تنها تولیدکننده‌ی این آب شیرین، درختان هستند. درختان بارانی را که به درون زمین فرومی‌رود، با ریشه‌های خود نگه می‌دارند و به سوی چشمه‌ها رهنمون می‌شوند تا ما از آن بهره بگیریم. به همین دلیل است که درخت جایگاهی ارجمند و مقدس نزد آدم‌های خردمند و اندیشه‌ورز دارد.

 

 

 

 

ـ باید روی سنت‌هایمان بازنگری و تجدیدنظر کنیم : برای تولد کودکان‌مان درخت بکاریم، برای مرگ عزیزانمان به جای اندیشیدن به نیستی و مرگ و نابودی، به این فکر کنیم که با کاشت یک درخت، امکانِ تازه‌ای برای تنفس پدید می‌آید. حتا اگر آن‌قدر فرهیخته نیستیم که دخترانمان را بی مهریه به خانه‌ی بخت بفرستیم، می‌توانیم به جای تعیین صدها سکه به‌عنوان مهریه، کاشتِ صدها درخت را مهریه‌ی دختران خود قرار دهیم.

 

 

 

 

ـ افزون بر فرهنگ کهن ایرانی، در آموزه‌های دینی هم بر اهمیتِ بسیار زیاد درخت‌کاری تأکید شده است؛ چنان‌که پیامبر اسلام برای درخت چنان ارزشی قائل بوده که گفته است: «هر کس شاخ و برگ درختان را بشکند، گویی بال فرشتگان را شکسته است.» همچنین از حضرت محمد نقل شده که گفته است: «اگر نهالی در دست داشته باشم و
وقت نماز هم باشد، نخست نهال را می‌کارم، پس آنگاه به نماز می‌ایستم.»

 

 

 

 

ـ در قبال زخم‌هایی که آدمیان در این 100 ـ 150 سال اخیر بر پیکر زمین و محیط زیست وارد آورده‌اند، تک‌تکِ ما مسئولیم، و کاشتن مستمر و بی‌وقفه‌ی درخت، به‌ترین مرهم و کم‌ترین کاری‌ست که می‌توانیم با آن، مسئولیت‌پذیریِ خود را نشان دهیم و سیاره‌ی مادریمان را نجات دهیم.

 

 

 

 

 

باید بجنبیم.

بیایید کاری کنیم که در آغاز تابستانِ آینده بگوییم :

«این بهـار، از اون بهارا شد ...»

 

 

 

 

 

 

ارادتمند همه‌ی پاس‌دارندگان و

شیفتگانِ فرهنگ غنی ایرانی،

امیریاشار فیلا

 

(در نگارش بخش‌های پایانی این نوشتار، از قسمت‌هایی از یادداشتِ خانم مه‌لقا ملاح،

در روزنامه‌ی «شرق»، به تاریخ 15/12/1389 بهره جسته‌ام.)