■ سومین آزمایش «فرود نرم موشک‌ها» دیروز به شکست انجامید بخش عمومی

دیروز می‌توانست آغاز دورانی تازه برای جهان فضانوردی باشد. شرکت «اسپیس‌ایکس» که در سال‌های اخیر در همکاری با ناسا، مأموریت فرستادن تجهیزات برای ایستگاه فضایی جهانی با نیروی پیش‌رانش موشک‌های «فالکُن 9» را به دوش گرفته است، ساعت 18 و 51 دقیقه‌ی دیروز (هفتم تیر) به وقت ایران، برای سومین بار بخت خود را برای دست‌یابی به فن‌آوری فرود آوردنِ عمودیِ موشک‌های پرتابی‌اش، آزمود.
مأموریت این‌گونه برنامه‌ریزی شده بود که قرار بود کپسول فضایی «دراگُن» با موشک فالکُن 9 در صورت مساعد بودن شرایط جوی در ساعت اعلام‌شده به فضا پرتاب شود. قرار بود پس از رسیدن فضاپیما به شتاب و سرعت لازم، در گام نخست موشک فالکُن 9 از کپسول باری جدا شده و به سمت زمین بازگردد.
به‌طور معمول، موشک‌هایی که برای پرتاب فضاپیماها به کار گرفته می‌شوند، یک‌بارمصرف‌اند و پس از رساندن محموله‌ی فضایی به ارتفاعی تعیین‌شده، در اقیانوس سرنگون می‌شوند و دیگر نمی‌توان آن‌ها را به کار بُرد. این، هزینه‌ای هنگفت و بی‌بازگشت در جهان فضانوردی است.
با این همه، چندی‌ست شرکت «اسپیس‌ایکس» به رهبری «ایلان ماسک» که از چهره‌های خوش‌نام کارآفرین در جهان بازرگانی نوین است، بودجه‌ای از ناسا دریافت کرده تا موشک‌هایی بسازد که بتوانند با کم‌ترین آسیب و به‌گونه‌ای نرم در وضعیت عمودی فرود بیایند و بازیابی‌پذیر باشند.
در صورت پیروز شدنِ «اسپیس‌ایکس» در این چالش و پیشرفت مرزهای دانش بشر در بی‌آسیب به زمین نشاندنِ موشکی غول‌آسا، هزینه‌های فرستادن انسان و تجهیزات به فضا تا اندازه‌ی درخور توجهی کاهش خواهد یافت. دیروز قرار بود موشک پرتابگر فضاپیما، پس از بازگشت به زمین روی یک کشتی رباتیک در اقیانوس اطلس فرود آید.
این سومین بار بود که «ایلان ماسک» و پژوهشگران و کارکنان زیردستش بخت خود را برای رسیدن به فن‌آوری فرود نرم موشک‌ها در روند اوج‌گیری فضاپیمای حامل تجهیزات خوراکی و آزمایشگاهی به ایستگاه فضایی جهانی می‌آزمودند.
در آزمایش نخست در حالی که پرتاب فالکن 9 با پیروزی به انجام رسید، ناکامی باله‌های کنترل هیدرولیک این سامانه، باعث فرود موشک در زاویه‌ی نادرست شد و به انفجار آن انجامید. در تلاش دوم نیز دریچه‌ای که پیش‌رانش موشک را کنترل می‌کند، در واپسین ثانیه‌ها دچار اختلال شد و موشک به‌طور موقت کنترلش را از دست داد و روی سکو منفجر شد.
مهندسانِ «اسپیس‌ایکس» پیش از آزمایش دیروز می‌گفتند گرفتاری‌های پیشین را رفع کرده‌اند و نسبت به کام‌یابی خود بسیار خوشبین بودند.
آنچه در این مأموریت در اولویت بود، رساندن کپسول دراگن به ارتفاع لازم برای رساندن تجهیزات گران‌بها به ایستگاه فضایی جهانی بود و از میانه‌های پرتاب، با جدا شدن موشک فالکن 9 قرار بود مرحله‌ی آزمایشی سالم فرود آوردنِ آن آزموده شود.
«اسپیس‌ایکس» با ناسا قراردادی 1.6میلیارد دلاری برای انجام 12 مأموریت برای انتقال لوازم و تجهیزات گوناگون به ایستگاه فضایی جهانی دارد، که قرار بود دیروز هفتمین مأموریت پرتاب انجام بگیرد.
اما موشک فالکن ۹ شرکت «اسپیس‌ایکس» لحظاتی پس از پرتاب منفجر شد. این موشک عصر دیروز از پایگاه فضایی «کیپ‌کاناورال» فلوریدا به مقصد ایستگاه فضایی جهانی پرتاب شد. به نظر می‌رسد فالکن ۹ پیش از خاموشی موتور یکم با مشکلی روبه‌رو شده باشد. این موشک به همراه محموله‌ی دارگن، حامل تجهیزاتی برای ایستگاه فضایی بود که نزدیک به دو و نیم دقیقه پس از پرتاب منفجر شد. بخش زیرین این موشک قرار بود چند دقیقه پس از پرواز از آن جدا شود و به زمین بازگردد.
تا کنون روند ایم‌گونه بوده که موتورهای پیش‌برنده‌ی راکت‌های فضایی پس از بیرون رفتن از اتمسفر زمین، از بخش اصلی جدا شده و در بازگشت به اتمسفر می‌سوزند و از میان می‌روند. اما شرکت «اسپیس‌ایکس» در تلاش است تا با سالم بازگرداندنِ این موشک‌ها به زمین، بتواند با تعمیراتی جزئی دوباره آن‌ها را به کار بگیرد، که در آن صورت، هزینه‌ی سفرهای فضایی بسیار کاهش می‌یابد. اما در سومین تلاش در هشت ماه گذشته این مأموریت دیروز به شکست انجامید.


برگرفته از : www.nojum.ir
نوشته‌ی : کاظم کوکرم (سردبیر ماه‌نامه‌ی «نجوم»)
ویرایش : امیریاشار فیلا