نخستین خاطره و ذهنیتی که بسیاری از دوست‌دارانِ اخترشناسی از جهان شگفت‌انگیز ستاره‌ها دارند، به کتاب‌ها یا فیلم‌ها و سریال‌های علمی ـ تخیلی بازمی‌گردد: آثار ایزاک آسیموف، آرتور سی‌کلارک، جی‌جی بالارد و… یا سریال‌ها و فیلم‌هایی همچون «پیشتازان فضا» (Star Trek)، جنگ ستارگان و… . شاید شما که در حال خواندن این نوشته هستید، چنین تجربه‌ای را داشته باشید و با یادآوری برخی کتاب‌ها و فیلم‌ها، لحظه‌های خوشی را به یاد بیاورید که برای نخستین بار به‌طور جدی به کیهان‌شناسی و نجوم علاقه‌مند شدید و تصمیم گرفتید نقشی در زمینه‌ی اخترشناسی داشته باشید؛ حال چه به‌صورت حرفه‌ای، چه آماتوری!
این یادداشت به بهانه‌ی درگذشت «لئونارد نیموی» نوشته شده است، که آدینه، ۸ اسفند 1393، در سن ۸۳سالگی درگذشت؛ هنرپیشه یا شاید بهتر باشد بگوییم شخصیتی که تأثیری به‌سزا بر بسیاری از دوست‌دارانِ فضا و کیهان گذاشت. «نیموی» که آوازه‌اش دستاورد نقش‌آفرینی در شخصیت نیم‌انسان ـ نیم‌ولکانِ «آقای اسپاک» (Mr Spock) در سریال «پیشتازان فضا» بود، میلیون‌ها بیننده را تحت‌تأثیر خود قرار داده بود و با گذشت چندین سال از آن دوران، پایگاه و جایگاهی ویژه در میان هواداران داشت. او افزون بر بازیگری٬ کارگردان٬ عکاس٬ شاعر و خواننده‌ی مطرحی هم بود.
اما جدا از همه‌ی نقش‌های هنری‌اش٬ نقش وی به عنوان «اسپاکِ» منطقی و گاهی گیج‌کننده، فراموش‌ناشدنی خواهد بود. ماجراجویی فضایی او به همراه «کاپیتان کرک» و اعضای سفینه‌ی فضایی «اینترپرایز» لحظات خوشی را در دوران کودکی‌مان پدید آورد. «نیموی» در فیلم‌های سینمایی این مجموعه از سال ۱۳۵۸ / ۱۹۷۹ (پیش از آغاز فیلم‌ها، او در سریال «پیشتازان فضا» بازی می‌کرد) از فیلم «پیشتازان فضا: موشن پیکچرز» تا فیلم «پیشتازان فضا: به سوی تاریکی» در سال ۲۰۱۳ / ۱۳۹۲ بازی کرده است. خاطره‌ی آثار علمی ـ تخیلی «نیموی» در سراسر زندگی با ما خواهند بود.
بازی درخشان او در فیلم «در جست‌وجوی اسپاک» ٬ دومین فیلم از مجموعه‌ی سه‌گانه‌ی فیلم‌های آغازین «پیشتازان فضا» فراموش نشدنی است. دست‌برقضا خود «اسپاک» هم آن را کارگردانی کرده بود. در این فیلم اعضای سفینه‌ی فضایی «اینترپرایز» در اندوه از دست دادنِ «اسپاک» و دیگر اعضای گروه سوگوارند و تصمیم می‌گیرند برای بازیابی کالبد «اسپاک» به سیاره‌ی «جنسیس» سفر کنند.
آن‌گونه که «نیویورک تایمز» نوشته٬ «نیموی» گفته بود که با شخصیت «اسپاک» رابطه‌ای عرفانی برقرار کرده بوده است؛ شخصیتی که تنها موجود فضایی سفینه بود. البته در جایی هم اشاره کرده است که از این که همواره و همه‌جا با شخصیت پرآوازه‌ی «اسپاک» شناخته می‌شود، احساسی دوگانه دارد: «سرانجام من در اسپاک موفقیت‌های هر دو جهان را یافتم؛ یکی این که در میان مردم مقبولیت گسترده‌ای پیدا کنم، و دوم این که همچنان بتوانم نقش یک فضایی منزوی را با ویژگی‌های یک ولکانی بازی کنم.»
در اواخر دهه‌ی ۷۰ میلادی «پیشتازان فضا» محبوبیت بسیاری در میان مردم پیدا کرده بود؛ به گونه‌ای که سازمان فضایی آمریکا، ناسا، نام یکی از شاتل‌های فضایی خود را «اینترپرایز» گذاشت و به این ترتیب، بُعد علمی ژانر عملی ـ تخیلی پررنگ‌تر شد. در یکی از عکس‌های معروفی که در آزمایش جوّی این فضاپیما گرفته شد، بسیاری از اعضای «پیشتازان فضا»، از جمله «نیموی»٬ «دفارست کلی» (دکتر «مک‌کوی»)٬ «جورج تاکی» (آقای «سولو»)٬ «جیمز دوهان» («اسکاتی») و «نیشل نیکلاس» به همراه «جین رادنبری»٬ سازنده‌ی پیشتازان فضا و «جمیز فلچر»، سرپرست وقتِ ناسا حضور دارند.
سی‌وپنج سال بعد، در سال ۲۰۱۲، «نیموی» در آیین خوش‌آمدگویی به شاتل فضایی «اینترپرایز» در نیویورک حاضر شد. این آیین در حالی برگزار شد که ناوگان شاتل‌های فضایی در سال ۲۰۱۱ بازنشسته شدند. وی طی مراسمی که پس از فرود «اینترپرایز» در فرودگاه «جان‌اف‌کندی» برگزار شد، گفت: «این آیین برایم نوعی تجدید دیدار است. سی‌وپنج سال پیش بود که برای نخستین‌بار اینترپرایز را دیدم. هنگامی که فضاپیما ساخته شد، قرار بود نام آن را «قانون» بگذارند؛ اما هوادارانِ پیشتازان فضا می‌توانند بسیار تأثیرگذار باشند. آن‌ها نامه‌های فراوانی به رییس‌جمهور وقت٬ جرالد فورد٬ فرستادند و رییس‌جمهور تصمیمی منطقی گرفت مبنی‌بر این که این فضاپیما باید به یاد سفینه‌ی فضایی پیشتازان فضا٬ اینترپرایز نامیده شود».
«نیموی» یکی از انگشت‌شمار هنرپیشه‌هایی بود که به مدتی بسیار طولانی ـ نزدیک به ۵۰ سال ـ به طور مداوم در نقش یک شخصیت ظاهر شد و شگفت نیست که او دو کتاب درباره‌ی خودش و شخصیت «اسپاک» منتشر کرد: یکی در سال ۱۹۷۵ با نام «من اسپاک نیستم» که در آن به گفت‌وگویی خیالی با اسپاک می‌پرداخت و این موضوع را بررسی می‌کرد که دیگر میان او و شخصیت اسپاک تفاوتی نیست. در این کتاب او می‌پرسد: «پرسش این‌جا است؛ آیا باید اسپاک را بپذیرم، یا باید با علاقه‌ی مردم به او به رویارویی و ستیز برخیزم؟ موضوع این است که گمان می‌کنم در این میان دیگر انتخاب با من نیست». گویا سرانجام او پذیرفت که اسپاک بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی‌اش و خاطره‌ی هوادارانش است؛ چرا که کتاب دومش با این نام منتشر شد: «من اسپاک هستم!».
در طول سال‌های گذشته «نیموی» این فرصت را داشت تا بتواند از راه شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه توییتر با هواداران خود در ارتباط باشد. او که هر توییت خود را با حروف LLAP (کوتاه‌شده‌ی عبارت «بهروز باشید و عمرتان طولانی باد!») امضا می‌کرد، چند روز پیش از مرگش در آخرین توییت خود نوشت: «زندگی مانند باغی است. می‌توان لحظه‌هایی زیبا داشت، اما آن لحظه‌ها ماندگار نیستند، مگر در خاطره‌ها.»
آدینه‌ی پیش این هنرپیشه‌ی توانا ـ «آقای اسپاک» ـ برای همیشه از زمین به سوی خانه پرواز کرد.
اکنون تصویرهایی از او را ببینیم :
برگرفته از : وبگاه «کانون نگارش و ترجمه» (
canot.ir)
ویرایش : امیریاشار فیلا
همچنین، بنگرید به :
www.startrek.com 
