■ نگاه ویژه‌ی شاه اسماعیل صفوی به صنعت فرش ایران بخش عمومی

پانصد و ده سال پیش در چنین روزهایی، شاه اسماعیل صفوی دستور داد صنعت فرش ایران همان‌گونه که در عهد ساسانیان بود، احیا و باززنده‌سازی شود؛ تدبیری که به نظر می‌رسد صنعتِ ایرانی و دیرپای فرش دست‌بافت، در روزگار کنونی هم به‌شدت نیازمندِ آن است.

 

پانصد و ده سال پیش در روزی همچون دیروز (پانزدهم ژوئن 1502 میلادی) شاه اسماعیل صفوی دستوری برای باززنده‌سازی و احیای صنعت فرش ایران، به همان‌گونه که در عهد ساسانیان بود، صادر کرد؛ که در آن، بر بازگشت به ریشه‌های دیرینِ فرش ایران و به‌کارگیریِ نقش و تصویر گیاهان و جانوران، تأکید شده بود.

شاه اسماعیل صفوی که در مارس 1502 میلادی مذهب شیعه‌ی اثناعشری را مذهب رسمی کشور ایران اعلام کرده بود، سه ماه پس از آن، در تاریخ 15 ژوئن همان سال، دستوری برای باززنده‌سازیِ صنعت فرش ایران، به همان‌گونه که در عهد ساسانیان بود، صادر و در آن تأکید کرد که برای احیای این صنعت دیرپای ایرانی، باید به ریشه‌ها و اصالتِ دیرین فرش ایران بازگشت و به‌کارگیریِ نقش و تصویر گیاهان و جانوران را در دستور کار قرار داد.

گفتنی‌ست، در دوران سلطه‌ی ایلخانیان و پس از ورود چادرنشین‌های ترکِ ماوراءالنهر به ایران، چگونگی بافت فرش در ایران تغییر یافته، و فرش‌های کوچک با اشکال هندسی ویژه‌ی مفروش کردن چادر و خیمه باب شده بود.

این توجه ویژه به صنایع بومی در حالی صورت می‌پذیرفت که شاه اسماعیل در همان سال‌ها به‌شدت درگیر تثبیت حکومت نوپای صفوی و جنگ با متخاصمان بود. او که یک حکومت مرکزی نیرومند در ایران پایه گذارده بود، در سال 1508 میلادی بغداد را به تصرف خود درآورد و دو سال بعد، در سال 1510 سپاه ازبک‌ها به فرماندهی محمدخان شیبانی را نیز در هم شکست و حکومت سمرقند را به «بابر»، از امیران تیموری سپرد؛ ولی در ماه آگست سال 1514 میلادی، سپاهیانِ او به علت نداشتن جنگ‌افزارهای گرم و
آتشین ـ توپ و تفنگ ـ در دشت چالدران از ارتش عثمانی شکست خوردند؛ شکستی که آغازگر صدها سال جنگِ متناوب میان ایران و عثمانی (ترکیه) شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نوشتار آغازین، برگرفته از پایگاه اینترنتی :

www.iranianshistoryonthisday.com

پدیدآورنده : دکتر نوشیروان کیهانی‌زاده

ویرایش : امیریاشار فیلا