اصغر افضلی، دوبلور پیشکسوتی که نقشآفرینیهای فراوانی از او در یادها مانده، نیمروز یکشنبه، دهم شهریور، در پی سکتهی قلبی در خانهاش درگذشت.
به گزارش خبرگزاری مهر، زندهیاد اصغر خواجهافضلی ظهر روز یکشنبه، 10 شهریور به علت سکتهی قلبی در سن 75سالگی دیده از جهان فروبست.وی زادهی 1317 خورشیدی در تهران بود و کار در عرصهی دوبله را بهصورت حرفهای از سال 1339 آغاز کرد. وی از سال 1346 در جایگاه مدیر دوبلاژ فعالیتهای خود را پی گرفت. تیپسازیهای گوناگونِ کمدی در فیلمها و کارتونها بارزترین ویژگی صدای او بود.شادروان افضلی آفرینندهی تیپهایی کمدی همچون فرانکو فرانکی، وودی آلن، بود آبوت، استن لورل، بهمنیار، اسدزاده، عزتالله وثوق وتوتو بود. در عرصهی انیمسشن و کارتون نیز صدای او را در آثاری همچون کارآگاه گجت (بهجای خود کارآگاه گجت)، وروجک و آقای نجار (بهجای وروجک)، گوریل انگوری (بهجای بیگلیبیگلی)، بینوایان (بهجای ناردیه)، قلعهی هزاراردک (بهجای ارباب)، رابینهود (بهجای پادشاه یا همان پرنسجان)، بلفی و لیلیبیت (بهجای عموی بلفی)، پسر شجاع (بهجای روباه) و گربههای اشرافی (بهجای خدمتکار/ ادگار) شنیدهایم.صدای او همچنین در سریالهای «هزاردستان» (بهجای چندین نقش؛ برای نمونه، قازاریانِ جواهرفروش) و «داییجان ناپلئون» (بهجای زندهیاد پروین سلیمانی) نیز به گوش رسیده است. ایفای نقش رادیویی «رحمت گردچاقهای» در برنامهی پرشنوندهی «صبح جمعه با شما» نیز از خاطرات شیرین حضور شادروان افضلی در رادیو بود.خود او در گفتوگو با وبگاه «انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم» دربارهی علاقهاش به دوبلهی انیمیشن گفته بود: «به دوبلهی کار کودک بسیار علاقه دارم. هنگامی که در برخورد با بچهها، محبتشان را حس میکردم، عشقم به دوبلهی کارتون بیشتر میشد و تلاش میکردم در درجهی اول آنها را شاد کنم و یادگار خوبی از من در ذهنشان بماند. در کارتون گوریلانگوری که دوبلهی خاطرهانگیزی دارد و در اوایل انقلاب آن را با نوار شانزده میلیمتری کار کردیم، یکی از بهترین تیپهای صدایم را به جای "بیگلیبیگلی" گفتم، که هنوز هم از تماشای آن لذت میبرم».
صدا و استعداد گویندگی افضلی را نخستینبار احمد رسولزاده کشف کرد. خود او در این باره گفته است: «نمایشنامهای به نام "اسمال در نیویورک" را در تئاتر فردوسی کار میکردیم، که آقای رسولزاده هم در آن حضور داشتند و این همکاری با ایشان مدتی ادامه پیدا کرد، تا این که آقای رسولزاده وارد دوبله شدند و مرا تشویق به حضور در دوبله کردند. من هم پذیرفتم و با مراجعه به آنجا فهمیدم که برای آنان غریبه نیستم؛ چون استودیو دی.سی.آی روبهروی تئاتر فردوسی بود و بیشتر دوبلورهای آنجا برای تماشا میآمدند، که از آن زمان رابطهی دوستانهای میان ما برقرار شد».
شادروان افضلی نخستین بار در فیلم فرانسوی «سهچرخهسوار» در نقش کوتاهی حرف زد و این فیلم در استودیو پلازا دوبله شد. داستان را از زبان خودش بشنویم: «دوبلهی آن زمان حالوهوای دیگری داشت و مثل حالا ماشینی نبود که همهچیز با شتاب پیش میرود. فیلم با آپارات نمایش داده میشد و برای تکرار دیالوگها باید فیلم متوقف میشد و به صحنهی قبلی برمیگشت. این کار سه تا چهار دقیقه زمان میبرد و فرصت مناسبی برای گوینده بود که به کارش فکر کرده و دیالوگها را چند بار مرور کند، تا واژهها ملکهی ذهناش شوند؛ در حالی که امروز شاهد این شیوه در دوبله نیستیم. افرادی که از قدیم در دوبله فعالیت میکنند، عاشقانه این کار را آغاز کردند. در آن سالها برای گفتن یک نقش کوتاه احتیاج به دهها بار تمرین بود».زمان میگذرد تا این که زندهیاد محمدعلی زرندی در استودیو مولنروژ، دوبلهی فیلمی را به عهده میگیرد با شرکت چیچو و فرانکو. زرندی از صدای دو استاد تیپگویی استفاده میکند، یعنی منوچهر اسماعیلی (بهجای چیچو) و اصغر افضلی (فرانکو). دیری نمیپاید که فیلمهای نهچندان بامزهی این دو بازیگر بهواسطهی هنر این دوبلورها، هواداران فراوانی در ایران پیدا میکنند.زندهیاد افضلی بر این نکته پافشاری میکرد که برای دیدن فیلمهای فرانکو پس از دوبله، با مردم به سینما میرفته و چهگونگی کارش را از واکنشهای آنان ارزیابی میکرده است. روند دوبلهی فیلمهای کمدی برای افضلی با همین روند طی میشود تا زمان برای دوبلهی شاهکارهای وودی آلن فرا میرسد. نخستین فیلمی که او بهجای وودی آلن سخن گفت، «دوباره بنواز سام» بود. در همین مرحله بود که افضلی تکنیک جاودانهی سرعت در نقشگویی به جای آلن را برمیگزیند و در فیلمهای «پولو بردار و فرار کن»، «موزها»، «عشق و مرگ» و... این شیوه را پی میگیرد و به «آنیهال» میرسد که در آن، شاهد اوج کار و پختگی افضلی هستیم؛ به گفتهی خودش: «جنس بازی وودی آلن را خیلی دوست دارم و هنگام کار، انگار مثل دو دوست کنار همدیگریم، و همسطح و یکرنگ با هم حرکت میکنیم. چون شناخت کاملی از راز و رمزها و ریزهکاریهای هنر نقشآفرینی او دارم.»
فیلم «آنیهال» در استودیو راما و به مدیریت محمود قنبری طی دو روز دوبله شد و اجرای مینو غزنوی بهجای دایان کیتن پابهپای افضلی فوقالعاده بود. افضلی در دوبلهی فیلمهای ایرانی نیز حضوری چشمگیر داشت که از نمونههای پرآوازهاش، صدای شخصیت «قوچعلی» در مجموعهی فیلمهای صمد و نقشگویی بهجای پرسوناژ صاحب جواهرفروشی قازاریان (با بازی زندهیاد سروش خلیلی) در دوبلهی سریال «هزاردستان» را میتوان نام برد.
ایفای نقش رادیویی «رحمت گردچاقهای» در برنامهی پرمخاطب «صبح جمعه با شما» نیز از خاطرات شیرین حضور افضلی در رادیو بود. در میانهی دههی 60 خورشیدی و سالهای پر رونق جشنوارهی فیلم کودک و نوجوان در اصفهان، این دوبلور پیشکسوت با شماری از همکارانش، دوبلهی همزمانِ فیلم را هم تجربه کرد:
«این دوبلهی همزمان بود که در اصفهان مردم را به سینما میکشاند. مردم دوست داشتند که گویندگان را از نزدیک ببینند و با دوبله بیشتر آشنا شوند. میان آن همه جمعیت مینشستی و تماشاگر هم استقبال میکرد و حتا باعث ازدحام در سینما میشد. اما در مراسم اختتامیه، افراد مسئول یک کلام دربارهی دوبله حرف نمیزدند و فقط از هم تعریف و تمجید میکردند.»این اواخر در دوبلهی سریال «افسران پلیس» (پیش از تغییراتِ دوبلهی کنونیاش)، اصغر افضلی عهدهدار نقشگویی بانمکی بهجای شخصیت «جووانی» بود که دریغمندانه پس از تغییرات ناگهانی مدیریت دوبلاژ و گویندگانِ این سریال، دیگر صدای رنگینکمانی افضلی (تنها تعبیری که درخور این صدای ماندگار است) را در آن نمیشنویم.
یاد این هنرمند شادیآفرین سرزمینمان، تا همیشه در دلهای ما زنده است.
بهپیوست، یک فایل شنیداریِ کوتاه از چند نقش و تیپی که او ساخته و اجرا کرده بود، در دسترس دوستداران است.