■ «دلم برفروز» ؛ نیایـشی از زبان فردوسی پاکزاد بخش عمومی

در شاهنامه، نیایش یکی از استوارترین پناهگاه‌های خداجویان، خردمندان، پهلوانان و پادشاهان و شیوه و ابزاری برای نبرد با جادوگری‌ها و بداندیشی‌ها و سیاه‌کاری‌های دشمن است. نیایش‌های شاهنامه، اغلب برای درخواستن نیازهای همگانی و منافع ملی و رستگاری معنوی به کار می‌روند، نه برای منافع و بهره‌خواهی‌های شخصی و فردی.

همی بوی مهر آمد از باد اوی / به دل راحت آمد هم از یاد اوی

ابا داور راست گفتم به راز / که ای آفریننده‌ی بی‌نیاز

رسیده به هر جای برهان تو / نگردد فلک جز به فرمان تو

یکی بنده‌ام با تنی پرگناه / به پیش خداوند خورشید و ماه

امیدم به بخشایش توست بس / به چیزی دگر نیستم دسترس

به بدمهریِ من روانم مسوز / به من بازبخش و دلم برفروز

(«شاهنامه»، بخش «پادشاهی منوچهر»)

یکی از هزاران مفاهیم ارزشمند معنوی که در اقیانوس فراخ‌گستر و ژرف‌عمق شاهنامه‌ی فردوسی به زیبایی و شیوایی موج می‌زند، نیایش پروردگار یگانه است. بازتاب گسترده‌ی این کردار معنوی در شاهنامه، نشان از آن دارد که نیایش همچون خداجویی، از نخستین روزگاران شکل‌گیریِ تمدن بشری کرداری پسندیده و همراه با باور و اعتقاد در فرهنگ مردم ایران‌زمین بوده است.

با درنگ و اندیشه در شاهنامه، به‌روشنی درمی‌یابیم که نیایش یکی از استوارترین پناهگاه‌های خداجویان، خردمندان، پهلوانان و پادشاهان و شیوه و ابزاری برای نبرد با جادوگری‌ها و بداندیشی‌ها و سیاه‌کاری‌ها و ترفندهای دشمن است. نیایش‌های شاهنامه، آموزه‌های کردگارشناسی هستند و اغلب برای درخواستن نیازهای همگانی و منافع ملی و رستگاری معنوی به کار می‌روند، نه برای منافع و بهره‌خواهی‌های شخصی و فردی.

این کردار روحانی، آدمی را به سرچشمه‌ی بنیادین توانایی پیوند می‌دهد و یگانگی او را با آفریننده‌ی هستی ـ هرچند که انسانی تمام‌عیار همچون رستم باشد، یا پادشاهی آرمانی، توانمند و با خرد و هنر همچون کی‌خسرو ـ نشان می‌دهد.

آنچه در چند سطر بالا خواندید، چکیده‌ی نوشتار «بررسی نیایش‌های شاهنامه‌ی فردوسی»، نوشته‌ی موسا پرنیان و مهناز ولی‌بیگی است، که در شماره‌ی 53 فصل‌نامه‌ی «متن‌پژوهی ادبی» به چاپ رسیده است.متن کامل این مقاله، به پیوستِ همین روزنوشت در دست‌رس دوست‌داران است.