■ زیبایی‌های آذربایجان ـ این بار : «قره‌کلیسا» یا «کلیسای تادئوس» بخش معماری

«قره‌کلیسا» یا «کلیسای تادئوس مقدس» یا «کلیسای طاطائوس ـ طاطاووس»، نام کلیسایی تاریخی در استان آذربایجان‌غربی ایران است. این کلیسا در جنوب شهر ماکو و در ۲۰کیلومتری شمال‌شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع است.

 

 

 

در تاریخ 17 تیرماه 1387 خورشیدی، برابر با ۷ ژوئیه سال ۲۰۰۸ میلادی، مجموعه‌ی قره‌کلیسا، دربردارنده‌ی سه کلیسای اصلی با نام‌های «قره‌کلیسا» یا «سنت‌تادئوس»، «سنت‌استپانوس» و «دزور دزور» به‌عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

روستای «قره‌کلیسا» از توابع بخش مرکزی شهرستان چالدران است. اقتصاد روستای «قره‌کلیسا» بر کشاورزی (بیش‌تر غلات و میوه‌)، دام‌پروری، باغ‌داری و صنایع‌دستی استوار است. این روستا در ناحیه‌ای کوهستانی واقع است و از همین رو، خانه‌های آن معمولاً یک‌اشکوبه با سقفی تخت و بی‌شیب و دیوارهای کلفت (برای جلوگیری از نفوذ سرما) هستند و روبه‌جنوب ساخته شده‌اند تا از روشنایی و گرمای خورشید بیش‌تر بهر‌ه‌مند شوند. بیش‌تر پنجره‌های
این خانه‌ها نیز چوبی هستند.

بنای «قره‌کلیسا» یا «کلیسای طاطاووس» از مکان‌های مذهبی ارمنیانِ ایران است که چندین بار در دوره‌های گوناگون ویران و سپس بازساخته شده است. نخستین بار، یورش چنگیز مغول باعث شد بخش گسترده‌ای از آن ویران شود؛ اما در دوره‌ی حکومت هلاکوخان، این کلیسا به همت خواجه نصیرالدین توسی مرمت و از نو ساخته شد.

«قره‌کلیسا» در سال 1319 میلادی، در پی رخ دادنِ زمین‌لرزه‌ای سهمگین، دوباره ویران شد که به‌روایت سندی از «آندرانیک هویان»، ده سال بعد (1329 میلادی) به‌همت «زکریای قدیس» تعمیر و بازسازی شد. همچنین، در سال 1691 میلادی با سنگ‌های سیاه، و در سال 1810 میلادی از سوی «سیمون بزنونی»، اسـقف مـاکو بـا سنگ‌های سفید، و در زمان دوره‌ی قاجار از سوی «عباس میرزا»، ولی‌عهد، بازآرایی شد.

«قره‌کلیسا» ویژگی‌هایی بی‌مانند دارد: تکنیک معماری و حجم‌پردازی در ساختمان «قره‌کلیسا»، از کم‌نظیرترین پرداخت‌های هنرهای تجسمی به شمار می‌رود. این کلیسا از معتبرترین و پرنقش‌ونگارترین کلیساهای ایران است و شهرت جهانی دارد.

گفتنی‌ست: هم‌میهنان ارمنی هر سال در واپسین روز تیرماه و هفته‌ی آغازین امردادماه که سالگرد قتل «تادئوس مقدس» و یاران اوست، در «قره‌کلیسا» گرد هم می‌آیند و آیین‌های ویژه‌ای برپا می‌دارند. همچنین، در روز چهارم امرداد هر سال، برابر با 26 ژوئن، ارمنیانِ دیگر کشورهای جهان نیز برای زیارت کلیسای «طاطائوس مقدس» به ایران می‌آیند؛ که همراه با  آن‌ها، شماری از سفیران کشورهای مسیحی در ایران نیز در این آیین شرکت
می‌جویند.

و سخن پایانی پیش از به تماشا نشستن نماهایی از این بنای زیبا این که: راه دسترسی به روستا و بنای «قره‌کلیسا»، جاده‌ی آسفالتِ «سیه‌چشمه ـ شوط» است؛ و فاصله‌ی این روستا از شهر «سیه‌چشمه» 20 کیلومتر است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برگرفته از : تارنمای «ایران‌بوم»

www.iranboom.ir

عکس‌ها از : سهیلا علی‌پور ، محمد جهان‌آبادی

بازنگاری و ویرایش : امیریاشار فیلا